Kiralık konut sorunu Türkiye'nin ana gündemini oluşturmaya devam ediyor. Kira fiyatlarındaki aşırı yükseliş vatandaşları isyan ettirirken hükümetin, kiralardaki artışların ardından hem kiracıları hem de ev sahiplerini koruyan düzenleme için harekete geçtiği bildirildi.
Son zamanlarda kiralardaki artışların ardından ev sahiplerinin düşük kira ödeyen kiracılarını evden çıkmaya zorlayarak konutlarını yüksek bedelden kiraya verdikleri tespit edildi.
Konut sahiplerinin kiracıları evden çıkartmak için icra yoluyla ihtarname gönderdikleri belirlendi. Kiralardaki artışlar ve ev sahiplerinin kiracıları çeşitli bahaneler ile evden çıkartmasını önlemek için hükümetin harekete geçtiği bildirildi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Hazine ve Maliye bakanlığı ile Adalet Bakanlığı'nın kira artış oranları ve kiralama hükümleri ile ilgili yasal çalışma başlattığı öne sürüldü.
Ortada net bir şey yok!
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ katıldığı bir televizyon programında bu çalışmayı doğrulayarak,
"Bizim, Borçlar Kanunu'nda esasında kiracıları, kiralayanı koruyan önemli hükümler var. Kötü niyetli bir şekilde bu konuda hareket edilmemiş olsa bu düzenlemeler hem kiracıları hem de ev sahiplerini gerçekten koruyor, her türlü değişime olumsuzluğa karşı da koruyor. Önemli olan burada yasanın tanıdığı bu imkanları kullanmaktan geçiyor. Ancak son zamanlarda Türkiye'de de görüyoruz, pek çok yerde özellikle büyükşehirler daha çok yoğun olmak üzere bu konularda maalesef kiracıları zorlayan ve onları çıkarmak isteyen ve bu konuda kiracının karşılayamayacağı miktarda artış talep eden ev sahipleri olduğuna dair ciddi haberler var.
Bu konu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımızın esasında konusu. Onlar bu konuda bir çalışma yapıyorlar, Maliye Bakanı'yla beraber. Adalet Bakanlığı olarak biz de bu çalışmalara katkı veriyoruz. Henüz çalışma bitmiş değil, sürüyor. Ortada bir mesele var, bununla ilgili bir çalışma yürüyor. Serbest sözleşme ilkeleri çerçevesinde kiralayan ile kiracı arasındaki ilişki ile şekilleniyor. Ama yasa, bu noktada asgari müşterekleri ortaya koyuyor ve usulü koyuyor, burada haksızlık yapmak isteyene karşı kiracıyı da koruyor, ev sahibini de kiracıya karşı koruyan pek çok hükümler var.
Şu kadarını ifade edebilirim, hem ev sahibinin hukukunu, hem de kiracının hukukunu koruyacak makul bir formül ortaya çıkarsa, biz bu formülle ilgili adım atabiliriz" diye konuştu.
Yasal artış oranı yüzde 34.46 ama...
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2022 Nisan ayına ilişkin açıkladığı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ile Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) rakamlarına göre, TÜFE'de Nisan'da bir önceki aya göre yüzde 7.25, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 31.71, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 69.97 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 34.46 artış gerçekleşmişti.
TÜİK verilerine göre, Nisan ayı itibarıyla, on iki aylık ortalamalara göre tüketici fiyatlarında yüzde 34.46 artış gerçekleşti. Buna göre mal sahipleri kiracısına yasal olarak en fazla yüzde 34.46 oranında zam yapabilir.
Ev sahiplerinin bu oranın üzerinde artış yapması yasal olarak mümkün değil fakat bu oran bile bir kiracı için çok yüksekken ev sahipleri yüzde 100'ün üzerinde kira artışları talep ediyor. Ev sahibi ile anlaşamayan kiracılara ise evden çıkmaları için çeşitli baskılar yapılıyor.
Kiracılar isyanda
Kira fiyatlarındaki aşırı yükseliş vatandaşları da isyan noktasına getirmiş durumda.
"Resmen vicdansızlık" diyen kiracılar, hiç değmeyen evlere 4 bin-5 bin liradan aşağı istenmediğini, eğer böyle devam ederse gelecek sene sokakta yatmak zorunda kalacaklarını söylüyorlar. Kira ödemekte zorlandıklarını belirten kiracıların bir çoğu iki kişi çalıştıkları halde zorlandıklarını çünkü ev geçiminin sadece kira ile bitmediğini vurguluyorlar.
Bir kiracı aşırı zamlardan dert yanarak şunları söylüyor: "Pandemi sonrası fiyat artışları oldu, 1700 lira kira veriyordum, ev sahibi şimdi 3 bin 250 lira istiyor. '2 bin liradan fazla veremem' dedim. 'Benim senden 3 bin 750 lira istemem lazımdı, insaflı davrandım 3 bin 250 lira istedim' dedi. Zaten her bir şey pahalı… Pazara gidiyorum, ezik domates alıyorum. Alacağım ki ondan bir şeyler çıkarayım, menemen yapayım ki karnımı doyurayım… Kiracılara Allah yardım etsin."
Kiralar 1 yılda iki kattan fazla arttı
Öte yandan Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM)'ın son yaptığı araştırmaya göre, Türkiye genelinde ortalama kiralık konut ilan metrekare fiyatındaki yıllık artış oranı Mart'ta yüzde 123.5 oldu.
Yıllık kira artış oranı İstanbul'da yüzde 126.5, Ankara'da yüzde 116.1, İzmir'de ise yüzde 82.8 oranında gerçekleşti.
Araştırmaya göre enflasyondan arındırılmış (reel) kira fiyatları hem ülke genelinde hem de üç büyük ilde artmış durumda. Kiralık konut piyasasında bir canlılık göstergesi olarak kullanılan kiralanan konut sayısının toplam kiralık ilan sayısına oranı geçtiğimiz aya göre ülke genelinde ve üç büyük ilde yükseldi. Bu göstergeye göre kiralık konut talebi bir önceki aya göre yüzde 16.6 arttı.
En yüksek yıllık kira artışının görüldüğü iller ise Mersin, Antalya, İstanbul, Ankara ve Kocaeli olurken en düşük kira artışının görüldüğü iller Denizli, Trabzon, Van, Mardin ve Kahramanmaraş oldu. Özetleyecek olursak kira fiyatları son bir yılda iki kattan fazla yükselmiş durumda. Kiracılar ile ev sahipleri arasındaki anlaşmazlık ise şimdilik bitecek gibi görünmüyor.
