Bugün 1 Mayıs Emek ve Dayanışma günü. İşçi bayramı olarak da anılan bu günde işçiler seslerini duyurmaya çalışıyor. Ülkemizdeki işçiler mevcut ekonomik koşulların altında en çok ezilen kesim olarak öne çıkıyor. Türk-İş Nisan ayı verilerine göre, dört kişilik bir ailenin aylık gıda harcamalarını kapsayan açlık sınırı 10 bin TL'yi aşarken; kira, fatura, eğitim, giyim, ulaşım gibi tüm giderlerini kapsayan yoksulluk sınırı ise 33 bin TL'ye yükseldi. Buna karşılık Türkiye'de uygulanan asgari ücret 8 bin 506 TL. yani açlık sınırının da altında.
100 işçiden sadece 14'ü sendikalı
Türk işçisinin sendikalaşma oranı dünyadaki diğer işçilere göre oldukça düşük bir seviyede. Yine Türk işçisinin büyümeden aldığı pay da son derece düşük. Avrupa'da en az asgari ücret alan işçilerin başında yine Türk işçiler geliyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın iş kollarındaki işçi ve sendikaların üye sayılarına ilişkin Ocak 2023 istatistiğine göre, Türkiye'de 16 milyon 163 bin 549 işçiden 2 milyon 330 bin 988'i sendika üyesi. Bu rakamlara göre işçilerde sendikalaşma oranı yüzde 14,42 düzeyinde. Türk Metal Sendikası, sahip olduğu 258 bin 928 üyeyle tüm işçi sendikaları arasında ilk sırada yer alıyor.
En düşük asgari ücreti Türk işçisi alıyor
Avrupa İstatistik Ofisi'ne (Eurostat) göre Türkiye asgari ücrette, Avrupa ülkeleri arasında en düşük üçüncü ülke. Yapılan hesaplamalar içinde 268 euro ile Arnavutluk ve 363 euro ile Bulgaristan en alt sıralarda yer alırken Türkiye'de asgari ücret geçen yıl 406 euro oldu.
Bugün itibarıyla bu rakam 397 euroya düştü. AB ülkeleri içinde en yüksek asgari ücret aylık 2 bin 313 euro ile Lüksemburg'da olurken Belçika'da bin 842 ve İrlanda'da da bin 774 euro oldu. Almanya'da çalışan asgari ücret olarak bin 842 euro ücret alırken kısa bir süre önce sendikalar ile hükümet arasında yapılan anlaşma ile 2,5 milyon kamu çalışına tek seferlik 3 bin euro ve yüzde 5,5 zam sağlanmış oldu.
100 lira, 81 liraya geriledi
Yılın başında emekli ve çalışanın cebindeki 100 liranın alım gücü, nisan ayında 81 liraya geriledi. 2023'ün başında işçiye, memura, emekliye verilen maaş zamları enflasyon karşısında adeta buhar oldu. Yılın başında 8 bin 506 lira alan bir asgari ücretlinin piyasadaki alım gücü 6 bin 911 liraya düştü. Bu yılın Ocak-Mart dönemini kapsayan ilk 3 ayında tüketici enflasyonu TÜİK göre yüzde 12.5, ENAG göre yüzde 23.1 arttı.
Büyümeden alınan pay rekor düzeyde düşük
Türk işçisinin mağduriyetini gösteren bir başka veri de büyümeden aldığı pay. Türkiye ekonomisi yıllık bazda büyürken, çalışanların aldığı pay azaldı. Çalışanların büyümeden aldığı pay 2022'de yüzde 26,5'e geriledi. Böylelikle 1998 yılına giden veri setinin en düşük seviyesi kaydedildi.
TÜİK verilerine göre, 2022 yılı büyüme verileri, çalışanların büyümeden aldığı payın tarihi seviyelerde gerilediğini ortaya koydu. Çalışanların büyümeden aldığı pay 2021'de yüzde 30,1 olarak gerçekleşirken, 2022'de yüzde 26,5'ye geriledi. Söz konusu veri, işgücü ödemelerinin kaydedildiği 1998 yılından beri görülen en düşük seviye oldu.
Kadın işsizliği çok yüksek
TÜİK'in 2022 4. çeyrek üç aylık verilerine göre hem dar hem geniş tanımlı işsizliğin cinsiyete göre dağılımına bakıldığında ise kadınlarda işsizliğin daha yüksek olduğu görüldü. 2022 çeyreğinde dar tanımlı işsizlik erkeklerde yüzde 8,5 ve kadınlarda ise yüzde 13,6 olarak açıklandı. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) oranı ise erkeklerde yüzde 16,8 ve kadınlarda yüzde 28,1 olarak gerçekleşti. Böylece kadınlarda dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerden 5,1 ve geniş tanımlı işsizlik oranı ise 11,3 puan yüksek seyrettiği görüldü.
Çalışan hak ettiğini alamıyor
DİSK tarafından kitaplaştırılan TÜİK, Eurosat ve OECD veriler ve işçilerle yapılan geniş kapsamlı anketlerin ortaya koyduğu tabloya göre, çalışma hayatının dört büyük sorunu: İşsizlik, düşük ücret, kayıtdışı istihdam ve uzun çalışma saatleri...
İşçilere göre çalışma hayatının diğer en önemli sorunları yüzde 65,2 düşük ücret, yüzde 44,8 kayıt dışı istihdam, yüzde 43 uzun çalışma süreleri. Çalışanların sadece yüzde 31'i yaptığı işe karşılık adil bir ücret aldığına inanıyor. İşçilerin yüzde 60'ı çalışma saatlerinin uzun olduğunu ifade ederken yasal çalışma süresi olan 45 saatin üzerinde çalışan işçilerin oranı yüzde 59,3 olarak kaydedildi.
İşçilerin yüzde 53,3 kiracı, yüzde 42'si ev sahibi yüzde 4,8'i ise ev sahibi değil ancak kira da ödemiyor. İşçilerin yüzde 42'si yıllık izinlerini evde geçiriyor.
