Hükümetin uyguladığı gelir adaletsizliğini artıran, vatandaşların alım güçlerini günden güne eriten kapitalist ekonomi politikalarının zararlarından yıllardır emekliler de nasibini alıyor. AKP hükümeti yeni iktidara geldiği dönemde, bundan 20 yıl önce en düşük işçi emekli aylığı asgari ücretin yüzde 40 üzerindeydi. 20 yıllık süreçte sürekli eriyen en düşük emekli aylığı bugün asgari ücretin yüzde 34 altında kaldı.
Asgari ücret bile açlık sınırının altında son derece yetersizken, emekliler bundan da daha düşük gelire mahkum edildi. Emekli aylıklarının düşmesi nedeniyle, emeklilerin yarısı ya çalışıyor ya da iş arıyor. EYT düzenlemesinde de ciddi adaletsizlikler gündeme geldi. 9 Eylül 1999'da 1 gün farkla dahi sigortalı olan iki işçinin emeklilikleri arasında 17-20 yıl fark oluştu. O tarihlerde 18 yaşında olup staj yapanlar dahi çalışıyor sayılmadı ve emeklilikleri yıllarca ötelenmiş oldu. Emekliler, bu ve daha birçok sorunu gündeme getirmek için yarın İstanbul'da Kartal Meydanı'nda bir araya geliyor.
Emekli çözüm bekliyor
Düşük kök aylıklarından dolayı temmuz ayında bir kuruş zam alamayan emekliler ile EYT çıktığında bir gün farkla emekli olma hakkı 17-20 yıl ertelenenler, yarın İstanbul'da büyük bir miting düzenleyecek. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (DİSK) çağrısıyla yarın saat 13'te Kartal Meydanı'nda yapılacak mitinge çeşitli emekli dernekleri katılacak. Mitingde 'en düşük kök aylığı ile emekli ikramiyelerinin asgari ücret seviyesine çıkarılması' ve 'tüm emekli aylıklarının da en az asgari ücrete yapılan zam oranında artırılması' gibi taleplerin yanı sıra, 8 Eylül 1999 sonrası işe başlayanlar için adil bir kademeli geçiş sistemine geçilmesi talep edilecek.
En düşük maaş aslında 4 bin 500 TL
Miting öncesi açıklamalarda bulunan DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, gerçekte 4 bin 500 olan en düşük emekli kök aylığının Hazine desteğiyle 7 bin 500 liraya çıkarılmasını 'ucube bir uygulama' olarak değerlendirdi. Çerkezoğlu, "2008'de kabul edilen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emeklilik koşulları zorlaştırıldı ve emekli aylıkları sistematik bir biçimde düşürüldü. En düşük emekli aylığı 7 bin 500 lira deniliyor ama aslında 4 bin 500 lira. Yani bırakın yoksulluk sınırını, açlık sınırının altında kalan bir aylıktan bahsediyoruz. Bu koşulların değişmesi, iyileştirilmesi lazım" ifadelerini kullandı. Yapılacak zamların telafi iyileştirmelerle değil, kalıcı çözümlerle gerçekleştirilmesi gerektiğini belirten Çerkezoğlu şunları söyledi: "En düşük emekli aylığı en az asgari ücret düzeyine çıkarılmalı, geri kalan tüm emekli aylıklarına yapılacak zam oranı da en az asgari ücrete yapılan artış oranında artırılmalı. 5 yılda 1000 liradan ancak 2 bin liraya çıkabilen ikramiyeler de pula dönmüş durumda. İkramiyelerin de asgari ücret düzeyine çıkarılması gerekiyor."
1 gün ile emeklilikleri 20 yıl ötelendi
EYT ile ilgili düzenlemede hizmet süresi ve prim gününü tamamlayan 8 Eylül 1999 girişli 2 milyon 250 bin kişinin emekli olacağını açıklanmış; bu durum bir gün farkla emekli olma hakkını kaybedenler açısından büyük bir eşitsizliğe yol açtığı için eleştirilmişti. Uzmanlar adil olmayan bu durum için sert bir geçiş yerine daha yumuşak bir geçiş yapılması gerektiğini söylüyorlar. Bu konuyu da değerlendiren DİSK Genel Başkanı Çerkezoğlu, "Emeklilikte çok fazla adaletsizlik, eşitsizlik var. EYT ile birlikte çözüm bulundu ama eksik oldu. Hâlâ 5 bin gün prim mağdurları var, kısmi emeklilik mağdurları var, emeklilikte adalet arayanlar var. 8 Eylül 1999 sonrası, bir gün farkla dahi sigortalı olan iki işçinin emeklilikleri arasında 17-20 yıl fark oluştu. Emeklilik yaşı konusunda adalet ve denge sağlanmalı. 9 Eylül 1999 sonrası işe başlayanlar için adil bir kademeli geçiş sistemi kabul edilmeli" dedi. Mitingde ayrıca gündeme geleceği belirtilen taleplerin de aylık bağlama oranlarının eski düzeyine yükseltilmesi, kapsamlı intibak düzenlemesi ile emekli aylıkları arasındaki eşitsizliğin giderilmesi ve de kıdem tazminatı olduğu ifade edildi. Bugün mitingde, "Kıdem tazminatı kırmızıçizgimizdir" denileceği belirtiliyor.
DİSK: Emeklilere insanca yaşam ve adalet!
DİSK'in yarın yapılacak mitingle alakalı yayımladığı bildiride, "Asgari ücretin altında emekli maaşı olmaz!" vurgusu yapıldı. Bildiride şunlar ifade edildi: "Emekliler AKP iktidarları döneminde önemli kayıplar yaşadı, emeklilik yaşı ve prim gün sayısını arttı. Emekli olmak zorlaşırken, yeni eşitsizlikler ve adaletsizlikler yaratıldı. Özellikle 2008 yılında kabul edilen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emeklilik koşulları zorlaştırıldı ve emekli aylıkları sistematik bir biçimde düşürüldü. Emekli aylığı güncelleme katsayısı, aylık bağlama oranları, aylıkların alt sınırı düşürüldü. Aylık artışları resmi enflasyon oranıyla sınırlandırıldı, emeklilere büyümeden pay verilmedi. Emeklilerin zorunlu ihtiyaçlarını asgari düzeyde karşılamak Anayasa'daki 'sosyal devlet' ilkesinin bir gereğidir. En düşük emekli aylığı en az asgari ücret düzeyine yükseltilmelidir. Bu tutar emeklilerin kök aylığı kabul edilmelidir. Ucube bir sistem olan "Hazine tarafından tamamlama" işleminden vazgeçilmelidir. Kapsamlı bir intibak düzenlemesiyle emekli aylıkları arasındaki eşitsizlik giderilmelidir. 2018'de 1000 TL olarak belirlenen bayram ikramiyesi bugün sadece 2000 lira! Aradan geçen beş yılda resmi enflasyona göre gıda fiyatları 4 kat artmışken, ikramiyeler eridi. Emekli bayram ikramiyeleri harçlık olmaktan çıkarılmalı ve en az asgari ücret düzeyine yükseltilmelidir."
Yılbaşından önce zam yok
Milyonlarca emeklinin gözü, 1 Ekim'de TBMM'nin açılması ile gündeme gelecek maaş artışına ilişkin yasal düzenlemede. 7 bin 500 lira olan mevcut uygulamada en düşük emekli maaşının yukarı çekilip çekilmeyeceği çalışmanın tamamlanmasıyla belli olacak. Bu konudaki çalışmalar, tamamlandıktan sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın başkanlığındaki Kabine toplantısında görüşülecek. Ardından TBMM'deki süreç başlayacak. Bu süre içinde son şekli verilen çalışmanın, yasa teklifi olarak Meclis Başkanlığı'na sunulması bekleniyor. Ekim ayında Meclis gündemine gelmesi beklenen yasal düzenlemenin, yılbaşından önce de Genel Kuruldan geçerek yasalaşması bekleniyor.
