Ukrayna ile Rusya arasında yaşanan savaşın henüz 12. gününde dünyada gıda krizi baş göstermeye başladı. Türkiye'den sonra Avrupa Birliği de Rusya ve Ukrayna savaşı nedeniyle ayçiçeği yağı, yem ve gübre tedariğinde çok büyük sorunlar yaşıyor.
Avrupa Birliği'ndeki yağ sanayicileri stoklarında en fazla 4-6 hafta yetecek kadar ayçiçeği yağı kaldığını ve acil önlem alınması gerektiğini açıkladı. Avrupa Birliği'nin yağ, yem, hububat alanında faaliyet gösteren 3 önemli örgütü ortak açıklama yaparak özellikle yağ ve yem sektöründe yaşanan krize dikkat çekti.
Bitkisel Yağ ve Küspe Sanayicileri Birliği (FEDIOL), Avrupa Karma Yem Üreticileri Federasyonu (FEFAC), Avrupa Tarımsal Emtialar, Yem ve Yem Maddeleri Ticareti Birliği (COCERAL) yaptıkları ortak açıklamada hem yemde hem de gıdada ciddi kıtlıklar yaşanacağına dikkat çekti.
Tarım emtiası konusunda uzmanlaşmış küresel danışmanlık şirketi LMC International'a göre de Ukrayna'daki durum tersine dönmedikçe yemeklik yağ fiyatları artmaya devam edecek. LMC International Yönetim Kurulu Başkanı James Fry yaptığı açıklamada, "Petroldeki sıkılaşma ve ayçiçek yağı arzındaki oluşan kaybın yanında bu boşluğu dolduracak bir alternatifin yokluğu piyasanın bir iki ay önce kimsenin öngörmediği şekilde sıkılaşacağına işaret ediyor" değerlendirmesinde bulundu.
KDV indirimi buhar oldu
"Stoklarda 1 aylık yağ kaldı" haberlerinin etkisiyle önceki gün marketlere akın oldu. Sıvı yağ reyonlarının "talan edildiği" çoğu market yağ fiyatlarını artırdı, fakat zamlı tarife bile satışları azaltmadı. "Yağ bitecek" korkusu marketlerin yağ reyonlarının tamamen boşalmasına sebep oldu.
Bugün günlerden pazartesi olmasına rağmen özellikle 4 ve 5 litrelik sıvı yağ reyonlarda yoktu. Pazartesi günü sevkiyatın olacağı tahmin edilmişti ancak raflarda sadece 1 litrelik yağlar yer aldı.
Öte yandan 3 hafta önce gıda ürünlerinde yapılan yüzde 7 KDV indirimi de buharlaştı. 3 hafta önce 5 litre sıvı yağ en düşük 110 liradan satılırken bugün en düşük 5 litre yağ 130 liradan satılıyor. Böylece yüzde 7'lik KDV indiriminin ardından sıvı yağa 3 haftada yaklaşık yüzde 20 zam gelmiş oldu.
Bakan Nebati'den enflasyon tahmini
Diğer yandan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, bu yılın genelinde küresel enerji fiyatlarının etkileriyle enflasyonun yüksek seyretmesinin beklendiğini belirtti. Nebati, "2022 yılı genelinde maliyet yönlü baskılar, döviz kurunun gecikmeli etkisi, küresel enerji fiyatlarının etkileriyle enflasyonun yüksek seyretmesi beklenmektedir. Yıl sonunda enflasyonun atılan kararlı adımlarla gerilemesini bekliyoruz" dedi.
Nebati, temel gıda, temizlik ürünleri, otomotiv, çimento, gübre, hububat depolama ve antrepoculuk (lisanslı depo) gibi 'spekülatif fiyat hareketliliğinin veya stokçuluğun tespit edildiği' söylenen sektörlerde saha denetimleri yapılarak, riskli mükelleflerin tespit edildiğini belirtti.
Buğdayda durum ne?
Akıbeti merak edilen bir diğer temel gıda ürünü de buğday. Makarna Üreticileri ve Sanayicileri Derneği (MÜSAD) Başkanı Nihat Uysallı, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın buğday ve makarna sektörüne etkisine ilişkin değerlendirmede bulundu.
Uysallı, son dönemde yaşanan olayların tarım sektörünün ülkeler için önemini bir kez daha gösterdiğine işaret ederek, "Bir musibet bin nasihatten daha iyidir. Salgından sonra yaşanan bu savaş gösterdi ki tarım politikaları ülkemizin geleceği açısından çok önemli" dedi. Uysallı, şöyle konuştu: "Gerek makarnalık gerekse ekmeklik buğdayda stokumuz son derece yeterli.
Rusya ve Ukrayna savaş sürecinde makarna üretiminde hiçbir sorun yaşanmayacaktır. Salgın sürecinde olduğu gibi tüm Türkiye'ye fazlasıyla yetecek makarna üretim yeteneğimiz var, hiçbir endişeye mahal yok."
Önlem alınmazsa sırada şeker kuyrukları var
Diğer yandan Eskişehir'de pancar üreticileri, iktidarın üretimi baltalayan politikalarından dert yandı.
Pancar üreticileri, tepkilerini "Geçen yıl görülmemiş kuraklık yaşandı. Bu bir mücbir sebeptir. Ama devlet bizi dinlemeden kotamızı dolduramadık diye on binlerce lira ceza kesti. Bir yanda mazot, gübre, elektrik faturalarındaki artışlar. Bir yanda da üreten çiftçiye gönderilen cezalar. Artık buramıza geldi, üretmekten vazgeçtik. Seneye ekmeyeceğiz. Şekeri de ithal ederler artık" ifadeleriyle dile getirdi.
Çiftçilerin sıkıntılarını dinleyen Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer ise, yaşanan durumu "Türkiye kendi kendine yetebilen bir ülke iken, ülkenin tarımda nasıl dışa bağımlı hale geldiğini Ukrayna krizinde bir kez daha gördük! Eskişehir'de çiftçiler kota cezaları ve artan mazot, gübre maliyetleri karşısında artık üretemeyeceğiz noktasına gelmiş. Ukrayna'dan buğday ithalatını kolaylaştırmak yerine kendi çiftçimizi destekleyelim.
Kota cezaları affedilsin, çiftçiye gübre, mazot, yem artışları oranında destek verilsin! Yoksa yiyecek ucuz ekmek bulamayacağız, yağ kuyruklarından sonra şeker kuyruklarına da şahit olacağız" diyerek değerlendirdi.
